Τα ηλεκτρικά οχήματα προκαλούν στους ανθρώπους περισσότερη ναυτία;

Με την παγκόσμια εξάπλωση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων να επιταχύνεται —το 22% των νέων πωλήσεων οχημάτων το 2024 αφορούσε ηλεκτρικά μοντέλα, από 18% το 2023— ένα απρόσμενο φαινόμενο φαίνεται να απασχολεί όλο και περισσότερους οδηγούς και επιβάτες: η ναυτία.

Όλο και περισσότερες αναφορές κάνουν λόγο για έντονη δυσφορία, κυρίως στα πίσω καθίσματα ή σε αυτό του συνοδηγού, ενώ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατακλύζονται από μαρτυρίες και ερωτήσεις πιθανών αγοραστών που εκφράζουν προβληματισμό.

Πίσω από αυτό το φαινόμενο, ωστόσο, υπάρχει επιστημονική εξήγηση. Όπως εξηγεί ο William Emond, διδακτορικός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας του Belfort-Montbéliard στη Γαλλία, η αυξημένη αίσθηση αδιαθεσίας σχετίζεται με την έλλειψη προηγούμενης εμπειρίας στα ηλεκτρικά οχήματα. Ο εγκέφαλος, συνηθισμένος σε συγκεκριμένα κινητικά ερεθίσματα από τα συμβατικά αυτοκίνητα, δυσκολεύεται να ερμηνεύσει σωστά τις δυνάμεις κίνησης σε ένα διαφορετικό περιβάλλον.

Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα δεν διαθέτουν τα ίδια ακουστικά και μηχανικά σήματα με τα συμβατικά, όπως οι στροφές του κινητήρα ή οι χαρακτηριστικοί κραδασμοί, που βοηθούν τον εγκέφαλο να προβλέψει αλλαγές στην ταχύτητα ή στην κατεύθυνση. Αυτή η “σιγή” των ηλεκτροκινητήρων, σε συνδυασμό με την απουσία δονήσεων και την ομαλή αλλά παρατεταμένη επιβράδυνση λόγω της τεχνολογίας αναγεννητικής πέδησης, φαίνεται να προκαλεί σύγχυση στο αισθητηριακό σύστημα των επιβατών.

Μελέτες ενισχύουν αυτή τη θεωρία: έρευνα του 2020 υπογράμμισε τον ρόλο της έλλειψης ήχου στην πρόκληση ναυτίας, ενώ μελέτη του 2024 συσχέτισε την ένταση της αδιαθεσίας με τους κραδασμούς και τον τρόπο επιβράδυνσης του οχήματος. Μάλιστα, διαπιστώθηκε πως τα υψηλότερα επίπεδα αναγεννητικής πέδησης σχετίζονται άμεσα με αυξημένα περιστατικά ναυτίας.

Η ναυτία κίνησης γενικά αποδίδεται σε μια “αισθητηριακή σύγκρουση” – όταν δηλαδή τα μάτια, το εσωτερικό αυτί και οι μυϊκοί υποδοχείς μεταδίδουν στον εγκέφαλο αντικρουόμενες πληροφορίες για την κίνηση του σώματος. Όπως εξηγεί ο Emond, η αδυναμία πρόβλεψης των δυνάμεων κίνησης πυροδοτεί αυτή τη σύγκρουση και τελικά τα συμπτώματα.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι οδηγοί βιώνουν σπανιότερα τη ναυτία, καθώς γνωρίζουν ακριβώς τι πρόκειται να συμβεί. Οι επιβάτες, αντίθετα, βασίζονται σε εξωτερικές ενδείξεις, οι οποίες στα ηλεκτρικά οχήματα είναι συχνά περιορισμένες ή τελείως απούσες.

«Ο εγκέφαλος χρειάζεται χρόνο και εμπειρία για να προσαρμοστεί σε ένα νέο περιβάλλον κίνησης, όπως είναι αυτό ενός ηλεκτρικού οχήματος», σημειώνει ο Emond. «Αυτός είναι και ο λόγος που σχεδόν όλοι παρουσιάζουν συμπτώματα ναυτίας σε συνθήκες μηδενικής βαρύτητας – δεν έχουν καμία αναφορά από το παρελθόν».

Καθώς η διείσδυση των ηλεκτρικών οχημάτων συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό, επιστήμονες και κατασκευαστές διερευνούν τρόπους να περιορίσουν τη σχετική δυσφορία. Προτάσεις περιλαμβάνουν τη χρήση οπτικών ενδείξεων μέσα στην καμπίνα, όπως δυναμικές οθόνες ή ατμοσφαιρικός φωτισμός, καθώς και στοχευμένες δονήσεις που βοηθούν τον εγκέφαλο να αντιληφθεί και να προβλέψει τις αλλαγές στην κίνηση.